Farkında olmadan Instagram hayatımızda ne kadar yer kaplamış. Bir kapandı, hepimiz kısa devre yaptık. Kim ne içiyor, ne yiyor, ne giymiş; ayrıca ticaret anlamında kooperatiflerin satışına kadar birçok ekonomik durumlar söz konusu. Ben olaya, hayatımızı nelerin işgal ettiğinin ve değişen durumların farkında mıyız diye tekrar bakmak istedim.
Sabah erken veya akşam geç Instagram’a bakıp oradan iletişime geçenler, VPN olmadan asla duramaz hale geldi. O işin bile dolandırıcıları türemiş. Maksat, güvenli olmayan ağlara sizi yönlendirmek ve ardından banka hesaplarınıza çengel atmak.
Geçenlerde, evdeki kablolu TV süreniz doluyor, yenilemek ister misiniz diye bir telefon geldi. "Devam edelim," dedim. Arayan satıcı, yanında promosyon olarak bir de Digiturk hediye ediyoruz, dedi. "Bana gerek yok ama tamam," dedim. "Biri eve kurulum için gelmesi lazım," dediler. "Sadece eve gelecek teknik kişi gelmeden beni önce arasın," dedim. Adam aradı ve telefonda sıkıştırınca aldığım cevap şöyle oldu: "Aslında biz Digiturk satıyoruz, kablolu TV firması değiliz. Ben şimdi size gelip taahhüt imzalatacağım ve siz aslında Digiturk abonesi oluyorsunuz. Çıkamıyorsunuz, tazminatı var," dedi. "Sonradan sorun çıkıyor, kusura bakma ben sana iletmek istedim," dedi vicdanlı adam. Böylece iyi sıyırdık ama sıyıramaya da bilirdim.
Eskiden Sülün Osman vardı, bilir misiniz? Sonraki dönemde Kastelli dönemi, ardından Çiftlik Bank dönemi... Ama artık dijital dolandırıcılık dönemi başladı.
Yani seni esir ediyorlar, bağımlı ediyorlar, sonra da kopabilirsen kop. Sigara bağımlılığı daha kolay. Zorlarsan bırakırsın. Hadi bakalım evde Netflix ve Instagram’ı bırak. Hadi bakalım kredi kartını bırak. Hadi bakalım klimayı bırak, hadi bakalım Apple TV’den vazgeç. Hadi interneti kapatayım, ne hissedersin?
Valla, Meta’nın yazılımcı adamlarını takdir ettim. Bu kadar kısa sürede bizi bağımlı edecek stratejik planlama yapmak kolay değil. Sorsam, ülkemizde 53 milyon Instagram kullanıcısı var, hepsi birbirinden zeki maşallah. Derine insek hepsi birbirinden kültürlü. Bir de birbirlerini kıskanan tipler var. Teknoloji özürlü tipler, bunlar da Instagram fenomenlerini kıskanıyor. "Neden bunlar bu kadar para kazanıyor? Ben koskoca şuyum buyum, yıllarımı verdim, bu tipler kaç yaşında ama hamuduyla götürüyor," diyenler var. Senin yüzünden izleme kardeşim. Bakma o zaman. Hadi baktın, TV’de diziye bakma. Diziye baktın, oradaki elbiseyi alma o zaman. Gaza gelen sensin. Getirenlere niye kızıyorsun?
Yıllar içinde ülkemizde popüler dolandırıcılar kimler olmuş, bir bakalım:
Dolandırıcılık denildiğinde ülkemizde ilk akla gelen isimlerden biri Sülün Osman'dır. İstanbul'daki tramvay, Galata Kulesi başta olmak üzere kent meydanında bulunan saatler, şehir vapurları gibi malları insanlara "satarak" veya "kiraya vererek" dolandırdı. 1962 yılında hapisteyken "Alınteri ile Yaşamak" başlıklı bir konferans veren Sülün Osman, Galata Köprüsü'nü satmaya çalışırken tesadüf eseri yakalandı. Genelde köyden şehre yeni gelen insanları dolandırdığı biliniyor.
Gerçek ismi Cevher Özden olan Banker Kastelli, 1980'li yıllarda çok sayıda insanı dolandırmıştı. Enflasyonun yüzde 30 olduğu dönemde yüzde 12 faizle para toplayan Kastelli, binlerce kişinin milyonlarca dolarlık parasını almıştı. Milli gelirin 70 milyon dolar olduğu düşünüldüğünde çok yüksek bir paraya sahip olan Kastelli, 40 bankanın bankerleri saf dışı bırakmasının ardından iflas edip yurt dışına kaçmıştı. Ölümü skandal, yurt dışı, Türkiye'ye dönüş, cezaevi ve sonrasındaki yıllarda da gündemde kalmış olan Özden, 2 Haziran 2008 günü Kadıköy'de bulunan ofisinde; arkasında savcıya, avukatına, yakınlarına altı kısa not bırakmış intihar etti.
Gördüğünüz gibi, ülkemizde ve dünyada dolandırıcılar hep vardı ve bundan sonra da olmaya muhtemelen devam edecek. Üstelik günümüzde internetin de etkisiyle dolandırmalar daha kolay oldu. Tosuncuk, Thodex vurgunu gibi büyük vurgunlar günümüzdeki en popüler dolandırma hikayeleri.
Ben yine de bunlardan sonra kibar para ve zaman çalan Instagram, Facebook vb. yazılımcılarını takdir ediyorum. Bu dönemde bir şey satmak istiyorsan önce onlarla ve devletle iyi geçineceksin. Tabi onlar kendi aralarında itişme yaşarken olan çimlere olsa da, sen fil olacak kadar zeka ve iş bitiriciliğin olması da bir ihtimal.
Şimdi gelelim sosyal medya platformlarına. Bazılarının isimlerini ben yeni öğreniyorum:
En popüler sosyal medya uygulamaları listesinde yer alan hizmetlerin detaylarına aşağıdan göz atabilirsiniz:
- YouTube
- TikTok
- Facebook Messenger
- Telegram
Gelelim az bilinenlere:
- PheedLoop Go: Bir sosyal medya platformudur.
- Bigo Live: Bu platform, bir canlı yayın uygulamasıdır.
- Pintrip: Yolculuk ve gezi konularına odaklı bir sosyal medya platformudur.
- Raf
- Hoop
- Badoo
- Tango
Hadi bakalım, bunlardan haberiniz var mıydı? Her kör satıcının bir kör alıcısı vardır. Bir de bunlarda takılanlar var. Onları ne yapacağız?
Neyse, yazılımcıların neden şimdi daha kolay para kazandığını hatta AS/400 uzmanı yazılımcı ağabeyimin yıllardan beri hiç çalışmadan Foça’da evde takıldığını daha iyi anlayabildim. Bu aydınlanma bana şimdi geldi.
Bu haftalık benden bu kadar, kalın sağlıcakla…
