Nedir bu Christmas Market?
Almanya’nın insanlığa kazandırdığı en şahane şeyleri sayarken izin verirseniz Gutenberg’in modern baskı makinesi, Wilhelm Konrad von Röntgen’in röntgen ışınları, Levi Strauss’un jeani gibi maddelerin arasına Christmas pazarlarını da ekliyorum! Şu an Avrupa ülkeleri başta olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde kurulan bu pazarların kıvılcımı 1298 yılında Viyana’da, kralın vatandaşlara Aralık ayında “Krippenmarkt” adlı bir pazar kurmasına izin vermesiyle yakılmış olsa da, günümüz Christmas pazarlarının ilkinin 1384 yılında Almanya’nın Bautzen şehrinde kurulduğu biliniyor.
Eskiden azizlere özel kutlanan günlerde insanlar birbirleriyle hediyeleşirmiş. 16. YY’da Alman protestan reformcu Martin Luther, bu günler yerine Hz. İsa’nın doğduğu günün hediyeleşmenin daha uygun olacağı görüşünü yaymış. O zamandan beri de Christmas pazarları yaygınlık kazanmış.
Hristiyanların Hz. İsa’nın doğumunu kutladıkları Christmas (diğer bir adıyla Noel) 25 Aralık’a tekabül ediyor. 24 Aralık’a da Noel Arifesi ya da Christmas Eve diyorlar. Noel gününden önceki 4 haftaya tekabül eden döneme de “Advent” deniyor. Christmas pazarları da genelde Kasım ayının sonlarında, Advent döneminin başlarında kuruluyor ve Noel Arifesi’ne kadar açık oluyor. Strasbourg, Colmar gibi bazı şehirlerde pazarlar 30-31 Aralık’a kadar kurulmaya devam ediyor.
Christmas pazarları genellikle o şehir, kasaba ya da köyün ana meydanında kuruluyor. Küçük küçük tahta kulübelerde yiyecek-içecek, süsleme ve hediyelik eşyalar satılıyor. Her pazarın belirli ziyaret saatleri var; kapanış saati geldi mi tüm kulübeler kapanıyor. Christmas pazarlarının tek olayı bu kulübeler değil elbette. Çeşitli gösteriler, konserler ve oyunlarla ortam tam bir şölen alanına dönüşüyor!
Christmas zamanı günlük hayat
Noel ve Noel Arifesi Hristiyanlar için oldukça özel bir dini bayram olduğu için bu günlerde genelde her yer kapalı oluyor; ya da sadece öğlene kadar hizmet veriyorlar. Keza 31 Aralık’ta da öğleden sonra açık yer bulmakta zorlanabilirsiniz. Birkaç kez yılbaşını yurt dışında karşılayan biri olarak kendime söz verdim; bir daha ilk defa ziyaret edeceğim bir şehre 24-25 veya 31 Aralık tarihlerinde gitmeyeceğim. Denemek istediğim pek çok restaurant ve kafeyi, görmeyi çok istediğim bazı müzeleri ya da sergileri sırf bu yüzden ziyaret edememişliğim var.
Bir de bu özel günlerin şöyle bir kötülüğü olabiliyor: normalde menüden kendinize uygun yemekler seçebileceğiniz pek çok güzel mekan Christmas ve yılbaşı için özel fiks menü servis edebiliyor. İnanın kişi başı 50-75-100 Euro’luk fiks menüleri gördüğünüzde tek amacınız o an açık bir Mc Donald’s bulmak oluyor.
Yine pek çok yer o günler için rezervasyon yapmanızı isteyebiliyor. Hadi online rezervasyona imkan veren yerler için çok da zorlanmıyorsunuz; yeter ki rezervasyon yapmak için çok geç kalmış olmayın. Bazı yerler sadece telefonla rezervasyon kabul ediyor! Alsace seyahatimiz öncesinde bizzat yaşadığım için söylüyorum: inat edip telefonla rezervasyon yapmaya çalıştığınızda karşınızda İngilizce bilmeyen ya da çat pat bilen biri çıkınca hayattan feci soğuyor, ya burada da yemeyivereyim eksik kalsın diyorsunuz! : )
Christmas pazarlarının gözde yiyecekleri
Aslen Christmas pazarlarının havasını deneyimlemek için orada olduğumuzu düşünürsek restaurantmış, menüymüş, rezervasyonmuş kendimizi üzmeye gerek yok. Karınlara bir ziyafet çektirmek için kulübelerden yükselen enfes kokuları takip etsek yeter!
Söz konusu Christmas pazarı olunca her ülkenin yöresel lezzetleri de işin içine giriyor tabi. Biz şu ana kadar sadece Almanya, Fransa ve Danimarka Christmas pazarlarını deneyimleyebildiğimiz için bu pazarlardan yola çıkacağız ama pek çok ülkede ismen ve cismen benzer yiyecek-içecekler bulacağınızı bildiğimiz için size yol gösterici olacağına inanıyoruz.
* Bratwurst: domuz etinden yapılan sosis
* Rindswurst: sığır etinden yapılan sosis
* Currywurst: körili bir sosla servis edilen domuz etinden yapılma sosis
* Lebkuchen: zencefil, badem, tarçın ve çeşitli baharatlar barındıran bir tür yumuşak kek-kurabiye
* Gebrannte Mandeln: şekerle kavrulmuş badem
* Stollen: içinde kuru meyve parçacıkları bulunan, üzeri pudra şekerli, mayalı bir ekmek-kek türü
* Bretzel: geleneksel Alman simidi
* Glühwein / vin chaud / mulled wine / gløgg: baharatlı sıcak şarap. Alırken bardak/kupa için bir depozito ödüyorsunuz. Eğer bunu hatıra olarak saklamak isterseniz geri vermeyebilirsiniz. Geri götürürseniz depozitonuzu iade ediyorlar. Genellikle bu bardak/kupa işini çok ciddiye alıyorlar ve hatıra olarak götürmenizi teşvik edecek şekilde her sene farklı bir şekilde dizayn ediyorlar.
* Kartoffelpuffer: patatesten yapılan bir çeşit pancake
* Maroni: kestane
* Langos: Macarların pişiye benzeyen kızarmış hamuru
* Pain d’épices: zencefilli kek-kurabiyeler
* Bredele: Alsace Bölgesi’ne özgü minik kurabiyeler
* Manalas de Saint-Nicolas: minik adam şeklinde çörekler
* Berawecka: çeşitli kuru meyvelerden yapılan bir ekmek
* Sprengerle: geleneksel tahta oyma kalıplar kullanılarak şekil verilen anasonlu kurabiyeler
* Kurtoskalacs / Trdelnik: baca şeklinde çörekler; Budapeşte’de genellikle içi boş servis edilirken Prag’da içini dondurma, krema, çikolata gibi şeylerle doldurup süslüyorlar
