Fildişi Sahili, dünyadaki çikolata arzının bel kemiği olarak biliniyor. Ancak ülkede art arda yaşanan çevresel ve ekonomik sıkıntılar, kakao üretimini durma noktasına getirdi. Çiftçiler, eğer önlem alınmazsa 2030 yılına kadar kakao ağaçlarının büyük bölümünün yok olabileceği uyarısında bulunuyor. Bu da dünya genelinde çikolata üretimini ve fiyatlarını doğrudan etkileyebilir.
Küresel Talep Artarken Üretim Geriliyor
Ülkenin batısında yer alan Bafing-Tonkpi bölgesinde faaliyet gösteren Yeyasso Kooperatifi, üretimde ciddi bir düşüş yaşandığını açıkladı. Son yıllarda elde edilen veriler, kakao veriminde %30’luk bir kaybı ortaya koyuyor. Üstelik bu kayıplar, bazı üreticileri kauçuk ve palmiye gibi alternatif ürünlere yönelmeye mecbur bıraktı.
Kooperatif yöneticisi Biabate Posseni, “Yağmur düzeni bozuldu, güneşli dönemlerde aniden bastıran sağanaklar verimi düşürüyor. Böyle devam ederse kakao ağaçlarımız tamamen tükenebilir” diyerek krizin ciddiyetini vurguladı.
Kakao Ağaçları Salgınlarla da Mücadele Ediyor
İklim dengesizliklerine ek olarak, “şişkin sürgün hastalığı” gibi virüsler de kakao ağaçlarını tehdit ediyor. Bu hastalık nedeniyle, birçok çiftçi yıllar süren emeğini kaybetti. Üretici Fabrice Flan, 2016’da dört hektarlık tarlasını bu virüs nedeniyle kaybettiğini belirterek, “Hayatımı yeniden kurmam gerekti” dedi.
Çözüm Arayışları: Tarımsal Modelde Değişim ve Dijitalleşme
Fildişi Sahili Tarım Bakanlığı, soruna karşı yeni bir yaklaşım benimsiyor. Üreticilere, kakao tarlalarına gölgelik sağlayan ağaçlar dikmeleri öneriliyor. Ayrıca, Avrupa Birliği’nin ormansızlaşma karşıtı yönetmeliklerine uyum kapsamında üretici verilerinin dijital sistemlerle kaydedilmesi ve kimlik kartlarıyla takip edilmesi planlanıyor.
Fairtrade Projesi Yeni Bir Umut Işığı Olabilir
Çiftçiler için umut verici bir adım da, Yeyasso Kooperatifi ile İngiliz perakende devi M&S arasında başlatılan Fairtrade programı oldu. “Ortak Etki” adı verilen bu girişimle, Fairtrade sertifikalı kakao satışlarının artırılması, üreticiye daha yüksek gelir sağlanması ve çevresel projelere yatırım yapılması hedefleniyor.
Kooperatif Başkanı Doumbia Abou Zeid, bu modelin etkilerini artırmak istediklerini belirterek, “Fairtrade üzerinden sattığımız kakao oranını %20’den %40’a çıkarmayı amaçlıyoruz,” dedi. Fairtrade Vakfı’ndan Kerrina Thorogood ise, “Küresel gıda zincirinde kalıcı etki için kolektif hareket şart,” ifadeleriyle bu modelin gücünü vurguladı.
