Cacık & Tzatziki, Türkiye & Yunanistan
Ana malzemeleri yoğurt, salatalık ve sarımsak olan; maydanoz, dereotu veya nane gibi bitkiler ve çeşitli baharatların eklenebildiği cacık, çeşitli yemeklerde sos olarak ya da meze olarak servis ediliyor. Türkiye’den İran’a Yunanistan’dan Sırbistan’a yaşadığımız coğrafyada bölgesel farklılıklarla neredeyse tüm mutfaklarda yer alan cacık, bugün dünyanın dört bir yanında tüketiliyor.
Tarifi: Salatalıkların kabukları soyalım ve rendenin kalın tarafı ile bir kap içine rendeleyelim. Geniş bir kasede yoğurt, soğuk su ve rendelenmiş sarımsağı bir tel karıştırıcı ile çırpalım. Üzerine salatalıkları ve ince kıyılmış dereotunu ekleyerek karıştıralım. İsteğe bağlı olarak dereotunu eklemeyebilirsiniz. Üzerine tuz ve naneyi de ilave ederek tekrar karıştıralım. Dilerseniz taze nane kullanarak da bu tarifi hazırlayabilirsiniz. Hazırladığımız cacığı servis kaselerine alalım. Üzerine zeytinyağı gezdirip dereotu ile süsleyelim.
Worcestershire Sos, İngiltere
İngiliz Mutfağı'nda en fazla kullanılan soslardan biri olan Worcestershire sosun temel malzemeleri sirke çeşitleri, ançüez, demirhindi, şeker, tuz, sarımsak, soğan ve çeşitli baharatlardır. Genellikle biftek ve burger ile servis edilir.
Tarifi: Sarımsakları ve zencefili ezin. Soğan, sarımsak ve baharatları bir tülbentten torbanın içine koyup ağzını bağlayın. Sirke, soya sosu, pekmez, ve demir hindiyi bir tencerede bir araya getirin. Baharat torbasını da içine ekleyip kısık ateşte 45 dakika kadar kaynatın.
Pesto Genovese Sos, İtalya
Pesto olarak bilinen Pesto Genovese sos, İtalya’nın Cenevre kentinden geliyor. Geleneksel olarak fesleğen, sarımsak, çam fıstığı, zeytinyağı ve Parmigiano Reggiano ya da Pecorino Romano gibi peynirlerden yapılan Pesto sos; genellikle makarna ve haşlanmış patates ile servis ediliyor.
Tarifi: Mutfak robotunun haznesine önce sarımsak ve fesleğen, ardından sırasıyla zeytinyağı, rendelenmiş Parmesan peyniri (sakın toz halde almayın, büyük parça halinde alıp evde kendiniz rendeleyin) ve kavrulmuş çam fıstıkları ve cevizleri ekleyin. Bir dakika sonra pestonuz hazır.
Tatlı Ekşi Sos, Çin
Ana malzemeleri pirinç sirkesi ve bal olan tatlı ekşi sos domates püresi, soya sosu ve ananas ya da portakal suyu ile yapılıyor. Genellikle balık, sebze yemekleri, et yemekleri, pirinç ve erişte ile servis ediliyor.
Tarifi: Orta boy bir tencereye ananas suyu, pirinç sirkesi, şeker, ketçap ve soya sosunu koyun. Malzemeleri orta ateşte pişirin. Nişasta karışımını da ekleyin ve koyulaşana kadar pişirin. Sosu hemen kullanabilir veya şişelere koyabilirsiniz.
Chimichurri, Arjantin
Arjantin’de barbekünün tamamlayıcısı olan Chimichurri; maydanoz, sarımsak, kekik, acı kırmızı biber, zeytinyağı ve sirke ile yapılıyor. Özellikle kırmızı etlerle birlikte servis edilen Chimichurri, kümes hayvanları ve balıklar gibi diğer et çeşitleriyle de tüketilebiliyor.
Tarifi: Maydanoz, kişniş, kekik yaprakları ve sarımsakları olabildiğince ufak kıyın ve derin bir kaseye. alın. Kaseye sirke, zeytinyağı ve tuzu da koyup tüm malzemeyi karıştırın. Sosu oda sıcaklığında servis edin.
Harissa, Kuzey Afrika
Başta Fas olmak üzere Kuzey Afrika ülkelerinde kullanılan harissa; kavrulmuş kırmızı biber, Arnavut biberi, kurutulmuş domates, taze otlar ve baharatlardan yapılır. Tek başına ekmeğe sürülerek tüketilmesinin yanı sıra et, tavuk ve balık ile de servis edilir.
Tarifi: Kurutulmuş chili biberleri ve sarımsağı küçük küçük doğrayın. Arçelik Resital Doğrayıcı 'nın içine kavurduğunuz baharat karışımını, kurutulmuş chili biberi, sarımsakları, közlenmiş biberi, biber salçası, domates salçası ve zeytinyağını koyup, homojen bir kıvam elde edene kadar karıştırın. Harissa sosunuz hazır.
Pico de Gallo, Meksika
Domates, soğan, kişniş, limon suyu ve acı biber ile hazırlanan pico de gallo, tacos, quesadillas ve nachos gibi birçok atıştırmalık ve yemekle birlikte servis ediliyor.
Tarifi: Soğanı ve domatesleri küp küp doğrayın ve bir kaseye alın. Serrano biberini ve kişnişi ince ince kıyın ve soğan ve domatesli kaseye ekleyin. Bir limonun suyunu ekleyin ve tuzla tatlandırın. Birleştirmek ve servis yapmak için karıştırın.
Andalouse (Endülüs) Sos, Belçika
Mayonezden elde edilen andalouse sos yağ, domates püresi, kırmızı biber, soğan, yumurta, sirke, hardal, kereviz, limon ve çeşitli baharatlarla yapılır. Genellikle salatalar, balıklar ve Belçika’nın ünlü patates kızartmasıyla servis edilir.
Tarifi: Püre haline gelen sebze ve ekmekleri bir çorba tenceresine boşaltın. Üzerine su, tuz ve karabiberle birlikte sirkeyi de ilave ederek, iyice karıştırın. Daha sonra domates suyuyla birlikte zeytinyağını ekleyin ve iyice karıştırın. İnce kıyılmış fesleğen ve bir miktar yoğurtla servis edebilirsiniz.
Barbekü Sos, ABD
Genellikle ızgarada pişen ete barbekü tadını vermek için uygulanan ya da et ve tavuklarla servis edilen barbekü sos, bugün dünyanın birçok yerinde tüketiliyor.
Tarifi: Domates püresi, hardal, sirke ve et suyunu bir kapta karıştırıp şekerle birlikte soğanlı karışımla birleştirin. Suyu ekleyip iyice karıştırın. Tekrar sos tenceresine aktarıp 15 dakika pişirin. Mutfak robotunda ezerek püre haline getirip tercihe göre sıcak ya da soğuk servis yapın.
Beşamel Sos, Fransa
Beşamel sos, neredeyse her yemeğe çok ama çok yakışan, kremsi dokusu ve ipeksi pürüzsüzlüğü ile damakta iz bırakan nefis bir sostur. Yapılışı çok kolay olmasına rağmen en ufak bir yanlışta gereğinden fazla kıvamlı olabilir. Makarnadan fırında patatese, pizzadan brokoliye dek pek çok yemekte beşamel sosu kullanabilirsin.
Tarifi: Tereyağı ve sıvı yağ küçük tencereye alınarak ısıtılır. Un yağ karışımına ilave edilerek kavrulur. Kokusu çıkana, rengi dönene dek kavrulur. Üzerine 1,5 su bardağı süt ilave edildikten sonra hızlıca çırpılır, topak kalmaması sağlanır. Tuz ve karabiber de eklenerek kaynayıncaya kadar karıştırılarak pişirilir.
Beyaz Sos, Fransa
Bu sosu, Beşamel sosun en yakın arkadaşı ve hatta kardeşi olarak tanımlayabiliriz. Beyaz sos olarak bilinen bu güzelliği beşamel sostan ayıran en büyük fark, içerisinde süt yerine et ya da tavuk suyunun kullanılıyor olması. Daha yoğun kıvamlı bir sos elde etmek istersen, krema da kullanabilirsin. Beşamel sos gibi o da et yemeklerine ve özellikle tavuğa çok yakışıyor.
Tarifi: 1 su bardağı süt kreması, yarım su bardağı süt, 100 gr labne peyniri, yarım su bardağı ince çekilmiş fındık, 1 çay kaşığı kekik ve 1 tutam tuzu mikserle karıştırıp kısık ateşte hafif koyulaşana kadar pişirin.
Aioli Sos, İspanya
Aioli, Akdeniz mutfağında çokça tüketilen bir sos. Zeytinyağı, sarımsak ve yumurta ile hazırlanan bu sos, özellikle İspanya’nın ve Fransa’nın güney bölgelerinde sık sık kullanılır. Deniz ürünleri ile yakaladığı uyum ise harikadır.
Tarifi: Sarımsakları ezip, limon suyu ile bir kase içerisinde karıştırın. 5 dakika dinlendirin. Mayonezi derin bir kaseye alıp, hardal ve limon - sarımsak karışımını ekleyin. Pürüzsüz bir kıvam alana dek çırpın. Direkt olarak servis edin.
Vinaigrette Sos, Fransa
Vinaigrette, dünya mutfağı salata sosları arasında en çok kullanılan ve sevilen salata soslarından biri. Klasik bir Vinaigrette hazırlamak için Dijon hardalı, arpacık soğan, sirke, taze ya da kuru baharatlar gerekir. Daha sonra salatalarına gezdirip servis edebilirsin.
Tarifi: Derin bir kase içinde çok ince kıyılmış (kum gibi) arpacık soğanı, Dijon hardalını ve sirkeyi çırpın. Karışıma zeytinyağını ekleyerek çırpmaya devam edin. İçine baharatları, tuz ve karabiberi ekleyerek tekrar çırpın. Yıkayıp kuruttuğunuz salatayı hazırladığınız sos ile tatlandırarak servis yapın.
Hollandez Sos & Sarı Sos, Fransa
Fransa’da ve Avrupa’nın genelinde çok sık kullanılan bir sos olan sarı sos, balık ve sebze yemeklerinde harikalar yaratmana yardımcı olur. Özellikle buharda pişirilmiş kuşkonmazla yakaladığı uyum, çok az şeyde bulunur. Bir nevi mayonez olarak da düşünebileceğimiz Hollandez sosunu mayonezden ayıran tek özelliği, hazırlanışında zeytinyağı yerine suyu buharlaştırılmış, sade yağ olarak bilinen tereyağının kullanılıyor olması. Biraz sabır ve el çabukluğu ile mükemmel kıvamlı bir Hollandez sosu elde edebilirsin.
Tarifi: Çırpılmış yumurta sarılarını ılıması için kısa bir süre bekletin. Ardından erittiğiniz tereyağını yumurta sarıları ile karıştırın. Sos ince dokulu bir krema halini aldığında üzerine deniz tuzu ve tane karabiberi ekleyin. Son bir kez daha karıştırdıktan sonra sosunuz hazır.
Espagnole & Kahverengi Sos, Fransa
Espagnole, kavrulmuş tereyağı ve un, kahverengi et suyu, püre domates ve mirepoix'ten yapılan temel bir kahverengi sostur. Mirepoix, genellikle tereyağı, sıvı yağ veya diğer yağlarla uzun süre kısık ateşte renklendirilmeden veya kızartılmadan pişirilmiş doğranmış sebzelerden yapılan bir aroma esasıdır. Espagnole ve türevi soslar ağır ve kalın olma eğiliminde olduğundan, genellikle sığır eti veya ördek gibi koyu renkli etlerle birlikte servis edilir.
Tarifi: Tereyağı tencere içerisinde eritilir. Soğan, patates, kereviz sapı ve havuç iri parçalar halinde bölünür. Kavrulan sebzelere et suyu, tuz karabiber ve domates püresi eklenerek karıştırılır. 2 saat kayanayan sos tülbentten geçirilerek süzülür.
Tomato & Domates & Kırmızı Sos, Fransa
Domates sosu, Fransız sosları arasında tartışmasız en popüleridir. Klasik Fransız domates sosu, un ve tereyağı ile koyulaştırılır ve aromatik sebzelerle tatlandırılır. Bununla birlikte, çoğu modern domates sosu, öncelikle otlar ile tatlandırılmış ve zengin, lezzetli bir sosa indirgenmiş püre domateslerden oluşur.
Tarifi: Sos için üç adet soğanı da doğrayın. 3 diş sarımsağı soyun ve ince ince dilimleyin. Daha sonra zeytinyağını tavada ısıtıp soğanı ve sarımsağı soteleyin. Soğan ve sarımsak pembeleşmeye başladığında, domates, sivri biber, kekik, şeker, tuz, karabiber ve sirkeyi ilave edip kısık ateşte koyulaşıncaya kadar pişirin.